Historia Zwolenia (wiek XX)

[link widoczny dla zalogowanych], ok. 14 mb

Ludzie reaktywujmy ten temat to był jeden z najciekawszych tematów na Forum.

z pewnością jak ktoś będzie miał zdjecia to wrzuci;)

piszę pracę na temat socjotopografii Zwolenia i muszę przyznać, że bardzo mi pomogliście (pomagacie). Dzięki =D> A jeśli chodzi o ulicę Kowalską, to podobno biegła przez środek mojego podwórka. Zostało po niej tylko kilka garnków i innych zardzewiałych przedmiotów, wykopanych kilka lat temu w trakcie przeprowadzania jakiś rurociągów...

jest nam niezmiernie miło, że mogliśmy ci pomóc Indi:)

Indi napisał:

piszę pracę na temat socjotopografii Zwolenia i muszę przyznać, że bardzo mi pomogliście (pomagacie). Dzięki =D> A jeśli chodzi o ulicę Kowalską, to podobno biegła przez środek mojego podwórka. Zostało po niej tylko kilka garnków i innych zardzewiałych przedmiotów, wykopanych kilka lat temu w trakcie przeprowadzania jakiś rurociągów...

Musimy zbadać dokładność biegu tej ulicy, możnaby odtworzyć plan miasta z przed wojny. Interesują mnie ulice, których już nie ma, oraz ulice, które biegną teraz inaczej. Wspólną pomocą można by zrobić taki plan miasta.

obiło mi się o uszy, że jest jakiś XVIII-wieczny plan Zwolenia we Lwowie i że mimo usilnych starań pewnych osób, nie udało się go ściągnąć do Zwolenia, a szkoda...

Indi napisał:

.... A jeśli chodzi o ulicę Kowalską, to podobno biegła przez środek mojego podwórka. ...

Czy masz na myśli przebieg ulicy Kowalskiej tak jak na rysunku poniżej?
Bo układ ulic Zwolenia nie zmieniał się zbytnio przed 2WW, natomiast nazwy ulic potrafiły "wędrować"

[link widoczny dla zalogowanych]

Indi napisał:

.... obiło mi się o uszy, że jest jakiś XVIII-wieczny plan Zwolenia we Lwowie i że mimo usilnych starań pewnych osób, nie udało się go ściągnąć do Zwolenia, a szkoda...

Też o nim słyszałem, natomiast o usilnych staraniach nie słyszałem Wink

Najstarszy plan miasta jaki widziałem to ten powyżej, ewentualnie plan Jareckiego, który wygląda na odręczny szkic i powinien znajdować się w archiwum w Radomiu.

obserwator napisał:

Czy masz na myśli przebieg ulicy Kowalskiej tak jak na rysunku poniżej?
Bo układ ulic Zwolenia nie zmieniał się zbytnio przed 2WW, natomiast nazwy ulic potrafiły "wędrować"

[link widoczny dla zalogowanych]

Wygląda na to, że Kowalska to jedna z wędrujących nazw ulic. Na planie z 1820r. jest równoległa do Krakowskiej i dochodzi do rynku, tymczasem z opowieści mojego pradziadka, p. Nowakowskiej z muzeum i p. Lesisza wynika, że Kowalska biegła mniej więcej tak, jak ulica Kurpia na tymże planie. Być może wędrówka tej nazwy zależna jest od umiejscowienia zwoleńskich kuźni.

Widziałam również plan Zwolenia z roku 1940. Wynika z niego, że obecna Wojska Polskiego nazywała się 11 Listopada, Wyszyńskiego - Krzywa, Różana - Berka Joselewicza, poza tym istniały takie ulice jak
Łęczna - przedłużenie Krakowskiej za Świętej Anny,
Syska - odchodziła od ówczesnej 11 Listopada (czyli obecniej Woj. Pl.),
Narutowicza - podobnie jak Syska (obie równoległe do Kościelnej)

Niestety to był jednyny plan miasta w Wydziale Geodezji, Gospodarki Przestrzennej i Inwestycji w Urzędzie Miasta, który posiadał datę swego powstania.

Na razie to by było tyle odnośnie zwoleńskich ulic. Jak znajdę coś ciekawego, to z pewnością napiszę. Może wspólnymi siłami uda nam się odtworzyć bieg ulic w naszym mieście

Edit:
Zapomniałabym... czy ktoś wie, gdzie ulokowane było zwoleńskie getto?

A nie masz przypadkiem tego planu Zwolenia z 1940 roku?
Getto podobno znjadowało się na ulicy Krakowkiej, Kowalskiej.

Mam tylko odręczny rysunek, sporządzony na szybko, postaram się go zamieścić w najbliższym czasie (jak będę miała dostęp do skanera).

A wracając do Kowalskiej... chyba trafiłam na pewien ślad. W "Głosie Zwoleńskim" znalazłam artykuł p. Stanisława Mikołajczyka pt. "Ulica Janowicka". Oto jego fragment:
"Ulica Janowicka prawdopodobnie przestała istnieć po pożarze miasta w roku 1834. Pożar strawił całe miasto. Został opracowany nowy plan przestrzenny miasta, który zakładał ulice w kształcie szachownicy. Ulice miały tworzyć prostokąty, ale w realizacji tego zamierzenia wystąpiły trudności, bowiem nie wszyscy właściciele posesji wyrazili zgodę na wytyczenie ulicy przez ich działki." (S. Mikołajczyk, Ulica Janowicka, "Głos Zwoleński" 45:2005, s.32.)

Plan z 1820 r. przedstawia układ ulic przed pożarem miasta. Skoro w 1834 r. zrodził się pomysł nowego wytyczenia ulic, nazwa "Kowalska" mogła przewędrować na inną ulicę. Żeby jednak udowodnić tę tezę, trzeba by było znaleźć te plany, o których pisał p. Mikołajczyk i mapę Zwolenia z lat pomiędzy 1834 a 1940r. Trudne to zadanie...

Ad. Getto
Getto zwoleńskie zostało zlikwidowane 29.09.1942r. Na planie z 1940r. nie ma ulicy Kowalskiej, więc getto nie mogło znajdować się przy takiej ulicy. I teraz są dwa wyjścia. Albo plan z 1940r., który znajduje się w Urzędzie Miasta, jest nie do końca autentyczny (trochę dziwi, że hitlerowcy pozwolili, żeby jedna z ulic nosiła nazwę Berka Joselewicza), albo ulica Kowalska tak wbiła się w pamięć mieszkańców, że nawet po zmianie jej nazwy, dalej używali starego nazewnictwa. Ja już sama nie wiem...

Indi napisał:

Widziałam również plan Zwolenia z roku 1940....Niestety to był jednyny plan miasta w Wydziale Geodezji, Gospodarki Przestrzennej i Inwestycji w Urzędzie Miasta, który posiadał datę swego powstania.......

Zapewne widziałaś plan który był opisany następująco:

"PLAN MIASTA ZWOLEŃ PRZED SCALENIEM pomiaru dokonano w roku 1940 po zbombardowaniu miasta przez niemców"

Nie jestem pewien czy jest to data powstania planu czy naniesienia informacji o zniszczonych w wyniku bombardowania budynkach (chyba zwróciłaś uwagę na to, że niektóre budynki są zaznaczone kolorową kredką)

Indi napisał:

Plan z 1820 r. przedstawia układ ulic przed pożarem miasta. Skoro w 1834 r. zrodził się pomysł nowego wytyczenia ulic, nazwa "Kowalska" mogła przewędrować na inną ulicę. Żeby jednak udowodnić tę tezę, trzeba by było znaleźć te plany, o których pisał p. Mikołajczyk i mapę Zwolenia z lat pomiędzy 1834 a 1940r. Trudne to zadanie...

Wystarczy porównać plan z 1820 i 1940 o którym pisałaś aby dojść do wniosku, że sam układ ulic się nie zmienił (nie licząc nowych które doszły)
i żaden nowy plan nawet jeśli powstał nie został wprowadzony w życie.

Tak, widziałam ten plan, o którym napisałeś, ale był czarno-biały, nie kolorowy.

Skoro żaden plan nie został wprowadzony w życie (nawet fragmentarycznie), to która z ulic wg planu z 1940r. odpowiadałaby ulicy Kowalskiej? Krótka? Kościuszki?

Ulica Kowalska z planu z 1820 to ulica Ogrodowa na planie z 1940.

Plan był czarnobiały ale niektóre domy były zaznaczone kredką. Możliwe, że oglądałaś kopię tego planu W geodezji albo w muzeum (oryginał był na kalce).

obserwator napisał:

Ulica Kowalska z planu z 1820 to ulica Ogrodowa na planie z 1940.

ulica Kowalska "z życia" odpowiada mniej więcej ulicy Kościuszki z planu z 1940r. (przynajmniej wg słów p. Lesisza)

poza tym dowiedziałam się dzisiaj, że getto obejmowało centrum miasta, do ul. Wyszyńskiego i w drugą stronę do tej nieszczęsnej Kowalskiej.